Giới thiệu
Rách chóp xoay là tình trạng vai rất phổ biến có thể gây đau và/hoặc yếu cơ, ảnh hưởng đáng kể đến chức năng vai và tác động đến chất lượng cuộc sống của một cá nhân. Khoảng 20–30% những người ở độ tuổi 60 bị rách chóp xoay. Con số này tăng lên khoảng 50–70% ở những người từ 70 tuổi trở lên.
Giải phẫu của Rotator Cuff
Vòng xoay vai bao gồm bốn cơ và các gân liên quan giúp ổn định khớp vai và cho phép chuyển động rộng. Bốn cơ đó là:
- Cơ Supraspinatus : Nằm ở đỉnh vai, giúp thực hiện động tác dang tay (nâng cánh tay ra khỏi cơ thể).
- Cơ dưới gai : Nằm ở mặt sau của vai, chịu trách nhiệm xoay ngoài của cánh tay.
- Cơ Teres Minor : Một cơ nhỏ cũng hỗ trợ động tác xoay ngoài.
- Cơ dưới vai : Nằm ở phía trước vai, chịu trách nhiệm về chuyển động xoay vào trong.
Các cơ này hoạt động cùng nhau để giữ đầu xương cánh tay (xương cánh tay trên) cố định chắc chắn trong ổ nông của xương bả vai.
Nguyên nhân gây rách chóp xoay
Rách gân chóp xoay có thể xảy ra do:
- Chấn thương cấp tính
- Chấn thương : Ngã hoặc chuyển động mạnh đột ngột (như nâng vật nặng) có thể gây rách cấp tính.
- Chấn thương thể thao : Các hoạt động trên cao trong các môn thể thao như bóng chày, quần vợt hoặc bơi lội có thể dẫn đến rách da.
- Những thay đổi thoái hóa
- Lão hóa : Khi mọi người già đi, gân có thể yếu đi và dễ bị thương hơn. Rách thoái hóa thường gặp ở những người trên 40 tuổi.
- Căng thẳng lặp đi lặp lại : Các chuyển động lặp đi lặp lại trên đầu có thể dẫn đến hao mòn gân chóp xoay theo thời gian, gây ra tình trạng rách.
- Gai xương : Các khối u xương ở vai có thể cọ xát vào gân chóp xoay, dẫn đến kích ứng và cuối cùng là rách.
Các loại rách chóp xoay
Rách gân chóp xoay có thể được phân loại thành nhiều loại khác nhau dựa trên mức độ nghiêm trọng của chúng:
- Rách độ dày một phần:Gân bị tổn thương nhưng không bị đứt hoàn toàn. Loại này có thể được phân loại thành:
- Đứt gân về phía khớp : Xảy ra ở phía gân đối diện với khớp vai.
- Rách ở phía túi hoạt dịch : Xảy ra ở phía tiếp xúc với da.
- Rách toàn bộ độ dày : Gân bị rách hoàn toàn, thường tạo ra khoảng hở ở gân.
- Rách cấp tính và rách mãn tính : Rách cấp tính xảy ra đột ngột do chấn thương, trong khi rách mãn tính phát triển dần dần do thoái hóa.
Triệu chứng
Các triệu chứng phổ biến của tình trạng rách chóp xoay bao gồm:
- Đau : Thường khu trú ở vai và có thể lan xuống cánh tay. Đau có thể nặng hơn khi thực hiện các hoạt động trên cao hoặc vào ban đêm.
- Điểm yếu : Khó khăn khi nâng vật hoặc thực hiện các hoạt động trên cao.
- Phạm vi chuyển động hạn chế : Cứng và giảm khả năng cử động vai một cách tự do.
- Cảm giác kêu rắc rắc : Cảm giác nghiến hoặc kẹt ở vai khi cử động.
Chẩn đoán
Chẩn đoán rách gân chóp xoay bao gồm:
- Tiền sử bệnh và khám sức khỏe : Nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe sẽ đánh giá các triệu chứng, tiền sử bệnh của bệnh nhân và thực hiện các xét nghiệm sức khỏe để đánh giá sức mạnh và phạm vi chuyển động của vai.
- Nghiên cứu hình ảnh:
- Chụp X-quang : Có thể giúp xác định gai xương hoặc các vấn đề về cấu trúc khác.
- MRI (Chụp cộng hưởng từ) : Cung cấp hình ảnh chi tiết về mô mềm, bao gồm gân chóp xoay, cho phép chẩn đoán xác định.
Các lựa chọn điều trị
- Thay đổi chế độ nghỉ ngơi và hoạt động : Tránh các hoạt động làm trầm trọng thêm cơn đau để vai có thời gian lành lại.
- Vật lý trị liệu: Một chương trình phục hồi chức năng có cấu trúc tập trung vào:
- Tăng cường cơ vai.
- Cải thiện phạm vi chuyển động.
- Khôi phục các kiểu vận động chức năng.
- Thuốc : Thuốc giảm đau không kê đơn và thuốc chống viêm có thể giúp giảm đau và sưng.
- Tiêm corticosteroid : Trong một số trường hợp, tiêm có thể được sử dụng để giảm viêm và đau ở vai.
Phẫu thuật có thể được khuyến nghị cho những vết rách nghiêm trọng hơn hoặc cho những người không đáp ứng với phương pháp điều trị bảo tồn. Các lựa chọn phẫu thuật bao gồm:
- Sửa chữa nội soi, giải nén dưới mỏm vai và phẫu thuật tạo hình mỏm vai : Một thủ thuật ít xâm lấn trong đó bác sĩ phẫu thuật sẽ gắn lại gân bị rách vào xương cánh tay bằng chỉ khâu hoặc neo. Đồng thời, các gai xương hoặc mô bị viêm có thể gây chèn ép vào chóp xoay sẽ được loại bỏ.
- Tiến triển cơ : Trong trường hợp rách chóp xoay mạn tính, toàn bộ đơn vị cơ-gân có thể được huy động từ xương và di chuyển về phía dấu chân để sửa chữa.
- Phẫu thuật thay khớp vai : Ở người cao tuổi bị rách chóp xoay không thể phục hồi, có thể cần phải thay khớp vai để phục hồi chức năng của vai.
Phục hồi chức năng
Phục hồi chức năng là điều rất quan trọng để phục hồi sau khi bị rách vòng xoay vai. Quá trình này thường bao gồm:
- Giai đoạn đầu (Tuần 1-4):
- Nghỉ ngơi và chườm đá : Để kiểm soát cơn đau và sưng tấy.
- Bài tập vận động nhẹ nhàng : Thực hiện chuyển động từ từ để tránh tình trạng cứng khớp.
- Giai đoạn trung gian (Tuần 4-12):
- Bài tập tăng cường sức mạnh : Tiến triển dần dần để xây dựng lại sức mạnh cơ xung quanh vai.
- Huấn luyện chức năng : Các hoạt động mô phỏng các nhiệm vụ hàng ngày để chuẩn bị trở lại hoạt động bình thường.
- Giai đoạn nâng cao (3-6 tháng):
- Tăng cường mức độ hoạt động : Dần dần tham gia lại các môn thể thao hoặc hoạt động đòi hỏi nhiều sức lực.
- Vật lý trị liệu đang diễn ra : Tiếp tục tập trung vào sức mạnh, sự linh hoạt và chuyển động chức năng.
Phòng ngừa
Các biện pháp phòng ngừa có thể giúp giảm nguy cơ rách gân chóp xoay:
Tập luyện sức mạnh
Tập trung vào việc tăng cường sức mạnh cho cơ vai và cơ chóp xoay.
Kỹ thuật đúng
Nhận thức về tư thế
Tiến triển dần dần
Tăng dần cường độ các hoạt động trên cao để tránh chấn thương do sử dụng quá mức.
Phần kết luận
Rách chóp xoay có thể ảnh hưởng đáng kể đến các hoạt động hàng ngày và hiệu suất thể thao. Hiểu được nguyên nhân, nhận biết các triệu chứng và theo đuổi các lựa chọn điều trị phù hợp là điều cần thiết để phục hồi hiệu quả. Với phương pháp phục hồi chức năng toàn diện và các chiến lược phòng ngừa, mọi người có thể lấy lại sức mạnh và chức năng vai, cho phép họ quay lại các hoạt động ưa thích và cải thiện chất lượng cuộc sống. Nếu bạn nghi ngờ bị rách chóp xoay, hãy tham khảo ý kiến của chúng tôi để được đánh giá và đưa ra khuyến nghị điều trị cá nhân.
